7186 sayılı kanunla, yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları aleyhine yurt dışı borçlanma ve yurt dışı emeklilikte köklü değişiklikler yapıldı. Böylece, SGK’nın açıkları büyüyor gerekçesiyle bütün fatura gurbetçiye çıkartıldı.
17.07.2019 tarihinde TBMM’de kabul edilip 19.07.2019 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan ve 01.08.2019 tarihinde yürürlüğe giren 7186 sayılı kanunla, yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları aleyhine yurt dışı borçlanma ve yurt dışı emeklilikte köklü değişiklikler yapılmıştır.
SGK’nın açıkları büyüyor gerekçesiyle bütün fatura gurbetçiye çıkartılmış, seçimler öncesi sık sık çıkartılan iş verenlerin ve Bağ-Kurluların prim borçlarının afları ve prim borçları yapılandırmalarının SGK açıklarını daha da büyüttüğü göz ardı edilmiştir.
A) Anayasaya ve kanunlara aykırılıklar:
1- Anayasanın 10. Maddesindeki eşitlik ilkesine aykırılık
Devlet kurumları eşitlik ilkesine göre işlem yapmak zorunda olduğu halde, bu yasa tamamen eşitlik ilkesine aykırıdır. SGK’da yurt içi ve yurt dışı emeklileri arasında zaten bir çok konuda farklıklıklar var. Şimdi yurt dışı emeklileri arasında da farklılıklar oluşacaktır.
2- Anayasanın 62. Maddesindeki yurt dışındaki Türk vatandaşları maddesine aykırılık
62. Madde: ‘Devlet, yabancı ülkelerde çalışan Türk vatandaşlarının aile birliğinin, çocuklarının eğitiminin, kültürel ihtiyaçlarının ve sosyal güvenliklerinin sağlanması, anavatanla bağlarının korunması ve yurda dönüşlerinde yardımcı olunması için gereken tedbirleri alır’, hükmüne amirdir. Bu yasayla gurbetçi vatandaşlarımızın Türkiye’de emekli olması -bırakn sağlanmasını- zorlaştırılarak sosyal güvenliği engellenmiş olmaktadır.
3- Vekaletnamelerin geçersizliği
Vekaletnamelerde ‘tüm resmi kurumlardaki bilumum işlemleri yapmaya yetkilidir’ cümlesi olduğu halde yurt dışı borçlanma ve yurt dışı emeklilik cümlesi yok diye vekaletnameler kabul edilmemekte ve gurbetçilerin Türkiye’deki vekili işlem yapamamaktadır. SGK bu uygulamayı bir genelge ile sağlamış olup, genelge kanuna aykırıdır. Kanunla yasaklanmış, daraltılmış bir konu genelgeyle yapılmıştır.
B) Kazanılmış hakların gaspı ve emekli kurumunun Bağ-Kur yapılması
1- 01. 08. 2019 tarihinden itabaren yurt dışı hizmet borçlanmaları işlemleri, eski kurumdan (SSK ve Emekli Sandığı) değil de Bağ-Kur’dan yapılacaktır.
2- Türkiye’de SSK ve Emekli Sandığı kapsamında hizmetleri olup da emeklilik için istenilen hizmetten, 3.5 yıl ve daha fazla eksiği olan gurbetçiler, borçlandıklarında emeklilikte Bağ-Kur kapsamına gireceklerdir.
3- Gurbetçiler bu defa da Bağ-Kur’un emeklilik şartlarını sağlamak zorunda kalacaklar.
4- Bu durumda, SSK ve Emekli Sandığı’ndaki kazanılmış haklar kaybolacak.
5- Bütün bunlara rağmen gurbetçiler daha az maaş alacaklar.
C) Başvuru zamanının kısalığı ve bunun meydana getirdiği mağduriyetler
1- Yasa, adeta baskın yapar gibi çıkartılıp iki hafta gibi kısa bir sürede yürürlüğe sokulmuştur. Böylece mevcut yasadaki hakların korunması ve borçlanma fiyatının artışından etkilenmek istemeyenlere yeterli zaman verilmemiştir.
2- Gurbetçilere son tarih olan 31 Temmuz’dan önce SGK’ya başvurabilmek için gerekli olan çalışma ve ikamet belgesi alabilmek ya da Türkiye’deki bir yakını aracılığıyla başvuru yapabilmek için gerekli vekaletnameyi çıkartabilmek amacıyla konsolosluklar önünde – özellikle Avrupa’da – uzun kuyruklar oluşturdular.
3- Yeterli başvuru süresi tanınmadığından gurbetçiler kazanılmış haklarını kaybederek mağdur oldular.
D) Yasadan etkilenmeyen veya az etkilenenler
1- Türkiye’deki sosyal güvenlik kurumunun emeklilik için istediği prim gün sayısını tamamlayanlar bu yasadan etkilenmeyecekler.
2- Kişinin Türkiye’deki sosyal güvenlik kurumunun emeklilik için istediği prim gün sayısındaki eksiği 3.5 yıldan az ise, emekli kurumu değişmeyecek. Dolayısıyla emeklilik şartları ağırlaşmayacak, Ancak borçlanma yeni fiyattan olacağı için ödenecek miktar artacak.
3– Emeklilikte aranılan yaşı doldurup da daha yaşlı olanlar tam emeklilik yerine kısmi emekliliği seçerlerse, kişilerin özel durumlarına göre değişiklik göstermekle birlikte emekli kurumları değişmeyecek. Ancak borçlanma yeni fiyattan olacağı için fazla ödeme yapacaklar.
4- Türkiye’deki kurumu Bağ-Kur olup da Bağ-Kur’da hizmeti olduktan sonra yurt dışına çıkanların kurumu zaten değişmeyecek, emeklilik şartları da aynı kalıp ağırlaşmayacak. Borçlanmayı ise yeni fiyattan yapacaklar.
5- Bazı kişilerin, askerlik ve doğum borçlanmaları yapmaları halinde yurt dışı borçlanma yapmadan veya 3.5 yıldan az yurt dışı borçlanması yaparak günlerini tamamlamaları mümkün olacaksa – askerlik ve doğum yaptıkları tarihlere göre değişmekte ise de – emekli kurumu değişmeyecek, şartları aynı kalıp ağırlaşmayacak. Ancak borçlanma yeni fiyattan olacak.
….
*Nuri Sansarlıoğlu Toronto’da sosyal güvenlik danışmanı olarak görev yapmaktadır. 647 343-6113. Bu yazı sadece genel bilgilendirme amaçlıdır.
