Türkiye’nin yerli otomobil diye lanse ettiği İtalyan Pininfarina firmasının tasarlayıp İtalya’da ürettiği elektirkli prototip araçlar için kimileri yerli ve milli, asrın projesi derken kimileri ise yalan dolan diyor.
Şahsen yerli ve milli söylemine fazla değer verenlerden değilim. Bu söylemin gerçek dünyayla pek bir ilgisi yok.
Ayrıca, bugüne kadar pek çok defa yerli ve milli oto şu tarihte yollarda, ön sipariş patlaması yaşanıyor vs. dendi ancak ortada bir şey olmayınca insanın artık inanası da gelmiyor.
10 yıl önceki seçim afişlerinde yerli uçağımız göklerde de deniliyordu ancak ne yerde ne de göklerde böyle bir şey var.
Bu durum bana yaklaşık 20 yıl önce izlediğimiz bir filmi hatırlatıyor.
Jetpa Holding, ‘Türkiye’nin ilk Dünya Otomobili’’ sloganıyla, Imza adını verdiği otomobil projesi ile bir süre gündemi meşgul etmişti. Yurt dışında ürettirilen prototip araca Osmanlı’nın 700. Kuruluş yıldönümü diye İmza 700 adı verilmişti.
Türkiye’nin ilk yerli ve milli otomobil fabrikası Siirt ve Batman’a kurulacak, buradan dünyaya ihraç edilecekti. 29 Ekim 1999 yılında İstanbul’da yapılan ve tüm TV kanallarının ortak yayını ile verilen İmza tanıtım etkinliğinde ben de vardım. Hatta, Jetpa’nın reklam ve tanıtım işlerini yürüten ekibin içerisinde kısa bir süreliğine de olsa görev almıştım.
İmza için Avrupa’da yaşayan vatandaşlardan kâr payı ortaklığı ve İslami değerlere uygun denilerek çuvallarla para toplandı. Ancak, İmza hiç üretilmedi, toplanan paralar da cebe indirildi.
O günlerin canlı tanığı olarak bu yerli ve milli oto söylemi çok su kaldırır diyorum.
Kanada’nın yerli ve millileri
Dünyanın en gelişmiş ülkeleri içinde yer alan Kanada’nın bugün kendisine ait bir otomobil markası yok.
Daha doğrusu 100 yıl önce varmış ama şimdi yok. Brooks, Redpath, Tudhope, McKay, Galt Gas-Electric, Gray-Dort, Brockville Atlas, Russell, McLaughlin ve Studebaker adıyla Kanada’nın yerli ve milli otoları üretilmiş bir zamanlar.
Kanada’nın sağladığı kolaylıklar sebebiyle ABD firmaları Kanada’da üretime başlamışlar. Böylece Kanada’da parça üreten yan sanayi gelişirken, onlarla rekabet edemeyen Kanada’nın kendi yerli markaları ise bir bir piyasadan silinip gitmişler.
Otomotiv endüstrisine kendi markasını veremeyen Kanada, ABD firmalarının yanı sıra diğer otomobil firmaları için bir üs konumuna gelmiş durumda. Yılda iki milyondan fazla araç üretimiyle dünyada en fazla araç üreten ülkeler arasında ilk onda yer alıyor.
Kanada’nın markaları rekabete yenik düşerek ortadan kaybolurken, Türkiye’nin gerçek anlamda yerli otomobil markası hiç olmadı. 1961 yılında bir devlet projesi olarak dört adet ancak yapılan ve trajikomik bir sonla noktalanan Devrim ile gövdesi cam elyafından yani fiberglastan yapılan ve yürüyen tabut olarak adlandırılan Anadol marka arabalar yerli marka olarak sayılır mı, tartışılır.
Ancak 1960’lardan sonra Ford, Renault ve Fiat gibi markaların montaj fabrikaları kurmasıyla Türkiye otomotiv üretimi ile tanıştı.
Bugün Türkiye, Kanada gibi kendi markası olmadan dünya markalarının araç üretimi yaptığı bir ülke.
